Sevinc Əliyevanın “Azərbaycan Xalq Gümhuriyyəti və Şimali Qafqaz Dövlətləri müstəqillik illərində. 1918-1920” azərbaycan və rus dillərində dərc olunub
Mayın 28-də Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin «Ümumi tarix və tarixin tədrisi texnologiyasi» kafedrasının təşəbbüsü və təşkilatçılığı, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasının “Tarix” kafedrasının dəstəyi ilə Respublika Günü münasibətiləvideokonfrans formatında “Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin beynəlxalq səviyyədə tanınması: tarixin dərsləri” adlı beynəlxalq onlayn elmi konfransda ADPU-nun “Ümumi tarix və TTT” kafedrasının müdiri t.e.d., dos. Sevinc Əliyevanın “Azərbaycan Xalq Gümhuriyyəti və Şimali Qafqaz Dövlətləri müstəqillik illərində. 1918-1920” və “Азербайджанская Демократическая Республика и Государства Северного Кавказа” kitablarının təqdimatı olub.
Kitabın redaktoru Azərbaycan Dövlət Pedagoji Universitetinin rektoru, professor, tarix üzrə elmlər doktoru Cəfər Cəfərov kitabın önsözündə bunları vurğulayıb:
«Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin qurulması və müstəqilliyinin beynəlxalq aləmdə rəsmi tanınmasının 100 illiyi ölkəmiz, tariximiz və xalqımız üçün əlamətdar hadisədir.
Çox çətin bir zamanda mövcud vəziyyəti dəyərləndirən qabaqcıl ictimai-siyasi xadimlər tarixi qərar qəbul edərək, dövlətçilik təfəkkürü və yüksək siyasi yetkinlik tələb edən məsələləri həll edə bildilər.
Bu vətənpərvər, elmli, yüksək intellektuala malik şərəfli insanlar, tarixi və həlledici məsuliyyəti üzərlərinə götürməyi özlərinə borc bilərək, müxtəlif siyasi partiyaların üzvləri olmalarına baxmayaraq dövlət quruculuğunda yekdilliklə iştirak etdilər.
Dövrünün qabaqcıl mütəfəkkir liderləri olan milli elita sayəsində 1918-ci ildə, qısa müddət ərzində hakimiyyət və dövlət qurumları yaradıldı. Bu gün hər bir azərbaycanlınının yaddaşına həkk olan və dövlətçilik tariximizdə silinməz izlər buraxan Əlimərdan bəy Topçubaşov, Məhəmməd Əmin Rəsulzadə, Fətəli xan Xoyski, Nəsib bəy Yusifbəyli, Məmməd Həsən Hacınski və onların digər həmfikirləri və məsləkdaşları öz xalqlarının dövlətçilik tarixinin yaradıcısı oldular. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti və Qafqazdakı digər dövlətlərin tarixi göstərdi ki, Qafqazdakı müsəlmanlar müstəqil dövlət qurmaqla yanaşı, daxili nizamı və sabitliyi təmin edərək dövlət işləri aparır və digər ölkələrlə də əməkdaşlıq edə bilirlər. Qısa mövcudluq müddətində, respublikalar demokratik siyasi kurslara dair bir sıra vacib addımlar atdılar. Öz millətlərinin və xalqlarının gələcəkdəki inkişaflarının da əsasını məhz bunlar qoydu. Sovetləşmədən bir müddət sonra siyasi sistem dəyişsə də, Azərbaycan SSR, Dağıstan Muxtar SSR, Dağlı Muxtar SSR (daha sonra Rusiya Federasiyası daxilində bir sıra muxtariyyətlərə çevrildi) və digərləri, 1918-ci ildəki uzaqgörən milli liderlərin elan etdikləri və qurduqları bu dövlətlərin varisləri oldular.”, deyə Cəfərov bildirib.
1991-ci ildə SSRİ dağıldıqdan sonra, Azərbaycan yenidən müstəqilliyini elan etdi və bu gün də Cümhuriyyətin (1918-1920) 100 illiyini qeyd etmək şərəfinə sahibdir. Kənardan təzyiqlərə və daxili müxalifətin müqavimətinə baxmayaraq, mövcudluq və müstəqilliyi qorumaq, ancaq, o dövrün iradəli, şərəfli və seçkin liderlərinin ana vətənlərinin taleyi ilə bağlı düşüncələri sayəsində mümkün olmuşdur. Məhz bu cür geniş düşüncələrə malik olmaq digər gənc respublikalarla da münasibətlər qurmağa imkan verirdi. Öz daxili və hərbi cəbhələrdəki çətinliklərinə baxmayaraq, Azərbaycan hökuməti və ictimaiyyəti, tarixi-mənəvi və demokratik gələcəyə baxış vahidliyi üçün müstəqillik uğrunda mübarizədə, Qafqaz xalqlarına hər cür kömək və dəstək göstərdi.
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 1918-ci ilin oktyabrında Dağlı Respublikası ilə ortaq müdafiə sisteminin qurulmasını və qarşılıqlı iqtisadi siyasətin həyata keçirilməsini nəzərdə tutan razılaşmanı qeyd etməmək mümkün deyil. 1919-cu ildə Azərbaycan-Gürcüstan arasındaki hərbi müqavilə və Qafqaz Xalqları Konfederasiyası layihələri, həmçinin Paris sülh konfransında digər beynəlxalq nümayəndə heyətləri ilə AXC heyətinin danışıqları, müqavilələri və əməkdaşlıq layihələrini də vurğulamaq lazımdır. Bununla birlikdə, Azərbaycanı və Qafqazın digər respublikalarını birləşdirən demokratik inkişaf yolunun seçilməsi də qeyd edilməlidir (Onlar arasındakı demokratik mədəniyyətin fərqli səviyyələri, sosial-iqtisadi və hüquqi əlaqələrin inkişafı, siyasi təşkilatların yetkinləşməsi kimi məsələləri də qeyd etməliyik).
Sözügedən dövrdə xalqın qabaqcıl və mütəfəkkir nümayəndələri, vətəndaş mövqeyi və siyasi yetkinlik nümayiş etdirdilər. Bu, hər bir Azərbaycan vətəndaşının öyrənməli olduğu məktəb və örnəkdir. Cəmiyyətin fərqli sosial və yaş qruplarının ictimai şüuru, bu məktəb sayəsində formalaşır. Vətənpərvərlik və milli şüurun formalaşmasında ən vacib amillər kimi milli tarixin, mədəniyyətin, incəsənətin və təhsilin təsiri əsasdır. Bu gün Azərbaycan dövlətçiliyinin tarixindən bəhs edərkən biz, müəllimlər, ilk növbədə vətənpərvərlik tərbiyəsi və vətənpərvərlik şüurunun formalaşmasına əhəmiyyət veririk.
Təəssüf ki, müasir qloballaşan dünyada və dəbdə olan kosmopolit ictimai şüurda laqeydliyin, eqoistliyin, fərdiliyin ön plana çəkilməsinin, sosial institutlara sayğısız münasibətin, milli dəyərlərə marağın azalmasının şahidi oluruq.
Bu baxımdan ölkəmizin tarixinin şanlı səhifələrinə müraciət böyük tərbiyəvi əhəmiyyətə malikdir. Vətənin dərk edilməsi və sevilməsi, vətənpərvərlik və əcdadlarımızla bağlı qürur hissini gücləndirir və əbədiyaşar edir. Bu da öz növbəsində ümummilli vətənpərvərlik kimliyi və vətənə qarşı şüurlu bir sevgiyə çevrilir.
Buna görə də Azərbaycan xalqının ümummilli lideri, misilsiz siyasi təfəkkürə və müdrikliyə malik görkəmli dövlət xadimi Heydər Əliyev, AXC dövrünü Azərbaycan xalqının gələcəyinin, müstəqilliyinin, azadlığının, suverenliyinin əsasını qoyan tarixi bir mərhələ adlandıraraq, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin öyrənilməsinə böyük əhəmiyyət vermişdir.
Gələn il bütün ölkə Azərbaycan Respublikasının müstəqilliyinin 30 illiyini qeyd edəcək. Bu tarix eyni zamanda Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin də 100 illik yubileyinə təsadüf edir. Bu münasibətlə tarix elmləri doktoru, ADPU-nun Ümumi Tarix və Tarixin Tədrisi texnologiyası kafedrasının müdiri Sevinc Əliyevanın yayımlanan yeni monoqrafiyası, şübhəsiz ki, bütün tarixçilər və vətənlərinin tarixi ilə maraqlanan hər kəsin diqqətini çəkəcəkdir. Ən əsası da, bu əsərin müəllimlər üçün yaxşı tədris materialı kimi xidmət edəcəyini vurğulamağı zəruri hesab edirəm.
Belə əsərlər vətənpərvərlik, diplomatiya, xalqın ən yüksək milli mənəvi dəyərləri (əməkdaşlıq, fədakarlıq, mərhəmət), vətənə sədaqət kimi keyfiyyətləri önə çəkir və nümunə göstərir. Sevinc Əliyevanın monoqrafiyası, gənc nəsildə yüksək vətənpərvərlik şüurunun formalaşmasına, vətənə sədaqət hissinin aşılanmasına, öz tarixi və mənəvi idealları uğrunda göstərilmiş qəhrəmanlıqlara görə qürur hissinin oyanmasına xidmət edir. Bu, cəmiyyətin birləşməsi üçün də vacibdir. Çünki, bir dəfə yüksələn bayrağın taleyi bizim böyüyən nəslin əlindədir.»